Kanser Taraması Nedir?

Kanser taraması, hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce olası kanseri saptamak için test / tetkik yapılmasıdır. Bazı kanser tiplerinde tarama, kanseri erken evrede saptamaya yardımcı olabilir. Prostat kanseri de tarama yöntemleriyle erken evrede saptanabilir. Erken evrede saptanan kanser daha kolay tedavi edilir.

Prostat Kanseri Taraması Hangi Yaşta Başlamalıdır?

Erkeklerde 50 yaşından itibaren prostat kanseri için tarama muayenesi yapılmaya başlanır. Eğer ailesinde (baba, erkek kardeş vb.) prostat kanseri varsa 45 yaşından itibaren erkeklerde prostat kanser taramasına başlanır.

Prostat Kanseri Erken Teşhisi (Kanser Taraması) Nasıl Yapılır?

Prostat kanseri, kanda PSA (prostat spesifik antijen) seviyeleri ölçülerek veya doktor tarafından parmakla rektal muayene yapılarak erken teşhis edilebilir. PSA ölçümü basit bir kan tahlili ile yapılır. Parmakla rektal muayenede, doktor eldiven giydiği parmağı ile prostat bezinin muayenesini yapar. Bu iki inceleme sonucunda şüphe oluşur ise kişinin kanser olup olmadığını anlamak için daha ileri testler yapılabilir. Tarama testleri veya hasta yakınmaları ile kanserden şüpheleniliyorsa, tanıyı doğrulamak için ileri testler gerekli olacaktır. Prostat kanserinin kesin tanısı sadece prostat biyopsisi ile konulabilir.

Prostat Muayenesinde Doktorunuz Size Hangi Soruları Soracaktır?

Eğer doktorunuz prostat kanseri olabileceğinizden şüpheleniyor ise, idrar ile ilgili veya cinsel problemler gibi herhangi bir probleminiz olup olmadığını ve varsa bu problemlerin ne kadar zamandır olduğunu soracaktır.  Ayrıca aile öyküsü (baba, erkek kardeş vb.) de dâhil olmak üzere mümkün olan risk faktörleri ile ilgili de sorular sorabilir.

Doktorunuz ayrıca sizi muayene edecektir. Bu muayenenin adı parmakla rektal muayenedir. Bu muayenede doktor eldiven giyerek parmağını rektum içine yerleştirir ve prostat bezinde kanser olabilecek herhangi bir şişlik veya sert alanı değerlendirir. Doktorunuz ayrıca vücudun diğer kısımlarını da kontrol edebilir. Sonrasında bazı tetkikler isteyebilir.

Kanser Varlığı Tespit Edildikten Sonra Hangi Tıbbi Görüntüleme Tekniği (BT / MR) Kullanılır?

Eğer prostat kanseri olduğunuz tespit edilirse; doktorunuz, kanserin prostatın dokusu dışına yayılıp yayılmadığını öğrenmek isteyecektir. Prostat kanserinin olası yayılımını araştırmak için en sık olarak kullanılan görüntüleme tetkikleri şunlardır:

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

BT incelemesi, vücudunuzun ayrıntılı kesitsel görüntülerini oluşturmak için X-ışınları kullanır. Diğer bulgular (PRM sonucu, PSA düzeyi ve Gleason skoru) ile birlikte değerlendirildiğinde kanser prostata sınırlı gibi görünüyorsa, yeni tanı konulmuş prostat kanseri için bu tetkik genellikle gerekli değildir. Yine de, prostat kanserinin çevre lenf nodlarına yayılıp yayılmadığını söylemeye yardımcı olabilir. Eğer prostat kanseri tedavi sonrası tekrarladıysa, BT incelemesi kanserin pelvisteki diğer organ veya yapılara doğru büyüyüp büyümediğini saptayabilir.

Manyetik rezonans görüntüleme, prostat bezinin kendisini değerlendirmede BT’den daha yararlıdır.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)

MR incelemeleri vücutta yumuşak dokuların detaylı görüntülerini gösterir. MR, radyasyon içermez. Cep telefonları gibi radyo dalgaları kullanır ve bu radyo dalgaları ile vücudu görüntüler.  MR incelemeleri prostatın çok net görüntüsünü verir ve kanserin prostat bez dışına seminal veziküller veya diğer çevre yapılara doğru yayılıp yayılmadığını gösterir. Bu, tedavi seçeneklerinin belirlenmesinde çok önemlidir. Çoğu zaman prostatı daha ayrıntılı değerlendirmek için MR inceleme öncesinde damar içine gadolinyum denilen bir kontrast madde enjekte edilebilir.

Kemik Taraması

Prostat kanseri uzak bölgelere yayıldıysa, genellikle ilk olarak kemiklere gider. Bir kemik taraması, kanserin kemiklere ulaşıp ulaşmadığını göstermeye yardımcı olabilir. Bu tetkik için, düşük seviyede radyoaktif maddenin küçük bir miktarı size enjekte edilir. Bu madde vücutta kemiğin hasarlı olduğu bölgelere yerleşir. Özel bir kamera radyoaktiviteyi tespit eder ve iskeletinizin bir resmini oluşturur. Kemik taraması, kemikte kanseri gösterebilir. Ancak, kesin tanı için röntgen, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans tetkikleri, hatta kemik biyopsisi gibi başka işlemler de gerekebilir.

PSA Nedir ve Nasıl Değerlendirilir?

PSA prostat hücreleri tarafından üretilir. PSA kan testi, temel olarak şikâyeti olmayan erkeklerde prostat kanseri taranması için kullanılır. Kanda miktarının normalden yüksek olması kanser veya prostatit (prostat iltihabı) şüphesi oluşturur. PSA’nın normal olduğu durumda da prostat kanseri olma olasılığı vardır.

Prostat kanseri olmayan çoğu erkekte kan PSA düzeyleri mililitrede 4 ng /ml altındadır. Prostat kanseri geliştiğinde, PSA düzeyi genellikle 4’ün üzerindedir. Yine de, 4’ün altındaki düzeyler kanser olmadığını garanti etmez. 4’ün altında tespit edilen erkeklerin yaklaşık %15’inde biyopside prostat kanseri saptanabilmektedir.

PSA düzeyi 4 ile 10 arasında olanların prostat kanseri olma olasılığı yaklaşık %25’dir. Eğer PSA 10’un üzerinde ise, prostat kanseri olma olasılığı %50’nin üzerindedir. Kanser aramak için prostat biyopsisi kararı verilirken sadece PSA değerine bakılarak karar verilmez. Yaş, ırk ve aile öyküsü gibi diğer faktörler de bu kararı etkileyebilir.